Z wiceprezesem NFOŚiGW Arturem Michalskim, rozmawia Marcin Prynda
Podczas szczytu klimatycznego ToGetAir uczestniczył Pan w panelu „Zielona energia, nowoczesne technologie i zeroemisyjne domy. Odpowiada Pan w Funduszu m.in. za obszar ciepłownictwa – u nas to sektor w dużej mierze oparty na węglu. Czy jest szansa na dekarbonizację tego obszaru? Jakie jest zainteresowanie programem „Ciepłownictwo powiatowe”?
Alokacja środków dostępnych w 2 naborze programu „Ciepłownictwo powiatowe”, to 230 mln zł. Dofinansowanie inwestycji jest możliwe zarówno w formie dotacji jak i pożyczki, przy czym udzielamy maksymalnie do 50% dotacji. Wpłynęło kilkadziesiąt wniosków, z których część została już oceniona i wkrótce będziemy podpisywali umowy. Kolejne są w uzgodnieniach. Stale zapraszamy Wnioskodawców do składania wniosków, bo pula nie została dotychczas wykorzystana, a dodatkowo, mając świadomość skali potrzeb, rozważamy podniesienie poziomu alokacji. W tej chwili program jest przeznaczony dla przedsiębiorstw, których właścicielem w ponad 50% jest samorząd, a moc zamówiona w systemie nie przekracza 50 MW, bo w tym obszarze jest najwięcej do nadrobienia. Warto jednak podkreślić, że pracujemy nad dostosowaniem programu do potrzeb szerszej grupy beneficjentów. Zmiany będą iść w takim kierunku, by po środki z NFOŚiGW mogły sięgać przedsiębiorstwa, w których systemie moc zamówiona przekracza 50MW, a także firmy ciepłownicze z innym, niż tylko samorządowy, kapitałem.
Chcemy także, by NFOŚiGW, który dotychczas udzielał głównie dotacji i pożyczek, częściej sięgał po instrumenty pozwalające na wsparcie kapitałowe. Będzie to oferta przede wszystkim dla spółek samorządowych, choć oczywiście nie wykluczam współpracy także z podmiotami komercyjnymi. Zakładamy, że osią strumienia dodatkowego kapitału będzie transformacja systemu w kierunku zielonej energii – kogeneracji, OZE, czy geotermii. Zawsze podkreślam też, że oferta Funduszu jest znacznie szersza i warto sięgać po wsparcie także z innych, często horyzontalnych źródeł – ciepłownicy mogą korzystać ze wsparcia w takich programach jak np. Polska Geotermia Plus czy Energia Plus.
Jakie rozwiązania najchętniej wybierają Beneficjenci NFOŚiGW w tym obszarze?
Ze względu na najwyższą efektywność największym zainteresowaniem stale cieszy się kogeneracja gazowa, czyli jednoczesne wytwarzanie energii elektrycznej i ciepła.
Warto też zaznaczyć, że widzimy i nowe trendy – wystarczy wspomnieć wykorzystanie źródeł biomasowych i biogazowni w kogeneracji.
Pozyskiwanie ciepła z odpadów czy również kogeneracja na nich oparta, może – o ile jest dobrze zakwalifikowane – być uznawane jako ekologiczne rozwiązanie. Do tego dochodzi OZE: geotermia, fotowoltaika, biomasa. Zakładamy, że najlepiej stabilizacji sieci służą rozwiązania zapewniające miks źródeł oparty na OZE, które zwykle jest mniej stabilne, magazyny energii czy ciepła w połączeniu ze źródłem konwencjonalnym np. gazowym. Najważniejsze, abyśmy unikali emisji zanieczyszczeń i gazów cieplarnianych, odchodząc stopniowo od tradycyjnych źródeł energii dzięki wykorzystaniu nowoczesnych czystych rozwiązań, ale zawsze z założeniem bezpieczeństwa energetycznego jako priorytetu. Należy wspomnieć o nowym programie skierowanym na rozwój technologii wodorowych pod nazwą „Nowa energia”.
Czy uda się pogodzić nasze potrzeby z założeniami Unii Europejskiej?
Mamy świadomość, że zmieniające się przepisy i wymagania Unii Europejskiej, w tym Europejskiego Zielonego Ładu nakładają na nas konkretne obowiązki w zakresie dekarbonizacji, bierzemy ten stan rzeczy pod uwagę.Naszą odpowiedzią na potrzebę dynamicznych zmian w walce o czyste powietrze, wodę, czystą energię są programy flagowe trafiające do masowego odbiorcy – takie jak „Czyste Powietrze”, „Mój Prąd” czy „Moja Woda”. To są dziesiątki tysięcy wniosków przyjmowanych co miesiąc przez nas i partnerskie WFOŚiGW, które oznaczają dziesiątki tysięcy nowych gospodarstw domowych zdeterminowanych do tego, by włączyć się w walkę z suszą, walkę o zdrowsze powietrze, o prosumenckie podejście do kwestii wytwarzania i magazynowania energii. Co ważne mówimy tu o osobach, które decydując się na rozwiązania OZE, czy np. instalację do zbierania deszczówki, wykładają na ten cel własne niemałe pieniądze. A to oznacza, że wierzą w sens tego typu działań. To są nasi najlepsi sojusznicy i oczywiście jednocześnie najsurowsi recenzenci naszych działań. Słuchamy ich głosów i w miarę możliwości dostosowujemy kolejne edycje programów do oczekiwań i potrzeb zarówno osób indywidualnych jak i wspólnot czy samorządów, które mają szczególnie ważną rolę w budowie ekosystemu zielonych inwestycji.
Przed nami wielkie zadanie zagospodarowania olbrzymich środków, które trafią do Polski w ramach Krajowego Planu Odbudowy i Funduszu Modernizacyjnego.
Prace są bardzo zaawansowane, a to oznacza olbrzymie wyzwania i możliwości dla NFOŚiGW m.in. w zakresie realizacji już funkcjonujących programów priorytetowych, takich jak Mój Prąd czy Czyste Powietrze, jak i programowaniu nowych inicjatyw ukierunkowanych na efektywność energetyczną i OZE w przemyśle, energetyce, ciepłownictwie, budynkach mieszkalnych i publicznych.
A jak przebiega współpraca z innymi podmiotami?
Podchodzimy do współpracy z naszymi partnerami elastycznie, pozwalając w określonym zakresie modyfikować wnioski – wszystko po to, by maksymalizować korzyści dla beneficjentów oraz uzyskiwać jak najlepsze efekty środowiskowe. Szukamy także sojuszników w walce o skokowy rozwój naszych zielonych technologii. Ma temu służyć m.in. porozumienie podpisane z NCBR. Pomoże nam ono wspólnie tworzyć ofertę komplementarnych programów, co przełoży się na sprawniejszą selekcję najbardziej perspektywicznych projektów i zapewnienie im dostępu do finansowania od pomysłu do komercjalizacji.
Na uwagę zasługuje fakt, że Polska ma znakomity system ochrony środowiska albo szerzej zrównoważonego rozwoju. 32 lata NFOŚiGW, a potem WFOŚIGW oraz BOŚ to niemal bilion złotych w przedsięwzięciach.
Kapitał dla lepszej przyszłości
Od ponad 30 lat inicjuje i wspiera działania na rzecz środowiska i transformacji energetycznej. Finansuje i współfinansuje przedsięwzięcia proekologiczne. Na ten cel przeznaczył już 270 mld zł, z czego prawie 2/3 to środki własne. Z jego wsparcia korzystają zarówno przedsiębiorcy, samorządy i administracja państwowa, jak i uczelnie, organizacje pozarządowe i osoby prywatne. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) od lat jest liderem we wdrażaniu programów zmieniających na lepsze klimat i jakość życia w Polsce.
Nie tylko „Czyste Powietrze”
Działalność, znanego Polakom z realizacji programów takich jak „Czyste Powietrze” czy „Mój Prąd”, Funduszu obejmuje całe spektrum tematów istotnych dla ochrony i poprawy stanu środowiska w Polsce: transformację w kierunku zeroemisyjnej gospodarki, w tym zeroemisyjnego transportu, adaptację do zmian klimatu, poprawę jakości powietrza, przejście do gospodarki o obiegu zamkniętym, w tym gospodarowanie odpadami, poprawę gospodarki wodno-ściekowej oraz ochronę przyrody. Realizując ważne dla rozwoju cywilizacyjnego i gospodarczego naszego kraju zadania, NFOŚiGW efektywnie wykorzystuje środki własne oraz środki zewnętrzne, pełniąc funkcje Instytucji Wdrażającej dla Funduszy Norweskich i Europejskiego Obszaru Gospodarczego 2014-2021 oraz Instytucji Wdrażającej dla I i II osi priorytetowej POIiŚ 2014-2020. Jest także Krajowym Punktem Kontaktowym Programu LIFE w Polsce.
Równie zróżnicowane są formy finansowania ze strony NFOŚiGW. Poza popularnymi dotacjami i preferencyjnymi pożyczkami to także inwestycje kapitałowe, dopłaty do oprocentowania kredytów bankowych, częściowe spłaty kapitału kredytów bankowych oraz umorzenia. Warto wiedzieć, że NFOŚiGW poza wojewódzkimi funduszami ochrony środowiska i gospodarki wodnej współpracuje z Bankiem Ochrony Środowiska S.A. oraz szeregiem instytucji publicznych.
E jak ekologia, E jak efekty
Inicjatywy i finansowanie z Funduszu przekładają się na wymierne efekty ekologiczne, a w ślad za tym korzyści dla gospodarki i społeczeństwa. W obszarze gospodarki wodno-ściekowej to ponad 4100 projektów, które zaowocowały m.in. budową lub modernizacją ponad 1600 oczyszczalni ścieków oraz ponad 83 tys. km kanalizacji. Kolejne 2350 projektów dotyczy zagospodarowania odpadów. Dzięki środkom z NFOŚiGW zbudowano 7 spalarni odpadów o wydajności 1,1 mln ton/rok, zwiększono masę odpadów poddawanych odzyskowi (w tym recyklingowi) do 7,2 mln ton/rok, a masa pojazdów wycofanych z eksploatacji przyjętych do stacji demontażu wyniosła ponad 2,5 mln kg.
Najwięcej – prawie 122 tys. – dotychczas finansowanych lub współfinansowanych przez Fundusz projektów dotyczy ochrony powietrza i klimatu. Ich realizacja doprowadziła do zmniejszenia emisji SO₂ o 823 tys. ton/rok, zmniejszenia emisji pyłów o 262 tys. ton/rok oraz zmniejszenia emisji CO₂ o 15,9 mln ton/rok. Produkcja energii z odnawialnych źródeł energii zwiększyła się o 3 Twh/rok, a dzięki zwiększeniu efektywności energetycznej oszczędność energii wyniosła 4,3 Twh/rok. Termomodernizacji poddano do tej pory 4 480 budynków użyteczności publicznej oraz prawie 50 000 domów jednorodzinnych.
