Z prezesem Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa Wojciechem Legawcem, rozmawia Marcin Prynda
ARiMR zarządza wieloma programami wsparcia dla rolników i przedsiębiorców z sektora rolno-spożywczego. Jakie są najważniejsze inicjatywy Agencji w ostatnich latach, które miały największy wpływ na rozwój polskiego rolnictwa i obszarów wiejskich?
Na początku chciałbym wyjaśnić, że kierunki naszej działalności wyznacza Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, któremu jako ARiMR, podlegamy, zatem trudno mówić tylko o naszych inicjatywach, raczej jest to realizacja zleconych nam zadań. Od początku swojego istnienia, czyli od 1994 roku, Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa wdraża szereg działań pomocowych skierowanych do rolników, mieszkańców terenów wiejskich czy przetwórców z sektora rolno-spożywczego. Są to przedsięwzięcia o charakterze inwestycyjnym, działania prośrodowiskowe i osłonowe. Te ostanie wdrażane są wówczas, gdy rolnicy ponoszą starty spowodowane np. przez klęski żywiołowe czy inne zdarzenia negatywnie wpływające na funkcjonowanie krajowego rynku rolnego. W tym ostatnim przypadku chodzi np. o pomoc dla rolników realizowaną w związku z wojną na Ukrainie. Wśród działań inwestycyjnych na pewno największy wpływ na rozwój obszarów wiejskich miała pomoc na modernizację gospodarstw rolnych. Takie wsparcie zostało zainicjowane już w ramach przedakcesyjnego programu SAPARD, wdrażanego w latach 2002-2004. Z biegiem lat zasady ubiegania się o taką pomoc były modyfikowane, łącznie skorzystało z niej na razie ponad 125 tys. rolników. Inny działaniem, które miało – nazwijmy to – duże społeczne znaczenie, były premie dla młodych rolników. To wsparcie ma także długą historię, bo było również wdrażane już w programie SAPARD i od tego czasu skorzystało z niego ponad 80 tys. beneficjentów.
W jaki sposób ARiMR dostosowuje swoje działania do zmieniających się wymagań i wyzwań unijnych, takich jak Zielony Ład czy Wspólna Polityka Rolna? Czy widzi Pan potrzebę dalszych zmian w polityce wsparcia?
Działamy w ramach wyznaczonych granic prawa. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi na bieżąco monitoruje wpływ unijnych dyrektyw na krajową politykę rolną. Jeżeli rolnicy zgłaszają uwagi i z analizy wynika, że potrzebna jest modyfikacja, uzgadnia się ją z przedstawicielami UE, a wdrożeniem zmian zajmuje się już Agencja. Doskonałym przykładem jest tegoroczna sprawa korekty przepisów dotyczących wyłączenia części gruntów z produkcji rolniczej. Pierwotnie przepisy nakładały na rolników obowiązek ugorowania. Protestowali oni przeciwko takiemu rozwiązaniu, a ministerstwo po konsultacjach z UE wprowadziło dobrowolny ekoschemat dotyczący wyłączenia 4 proc. gruntów rolnych z produkcji. Rolnicy, którzy zdecydowali się na jego wdrożenie, otrzymają za to pieniądze. Wprowadzone w ubiegłym roku ekoschematy to jeden z elementów służących prowadzeniu zrównoważonych metod gospodarowania. Z naszych analiz wynika, że w tegorocznym naborze z ekoschematów chce skorzystać nieco więcej rolników niż w roku ubiegłym. Natomiast jeżeli chodzi o zmiany dotyczące udzielania wsparcia, to na bieżąco będziemy pracowali nad uproszczeniem procedur.
Jednym z kluczowych wyzwań dla rolników jest zmiana klimatu. Jakie konkretne działania podejmuje ARiMR, aby wspierać rolników w dostosowywaniu się do tych zmian i w jaki sposób środki na ten cel są alokowane?
ARiMR od lat udziela wsparcia na działania, które nie wpływają negatywnie na klimat i środowisko lub mają na nie ograniczony wpływ. Przekazuje też środki na prowadzenie gospodarstw metodami ekologicznymi. Natomiast od zeszłego roku – w ramach wspomnianych przeze mnie ekoschematów – oferuje fundusze m.in. na uprawę roślin miododajnych czy prowadzenie gospodarowania w ten sposób, aby jak najlepiej wykorzystać naturalne składniki odżywcze w glebie. W ofercie Agencji było też dofinansowanie na inwestycje w systemy nawadniające. Obecnie mamy nabór wniosków na rozwój małych gospodarstw ekologicznych i prowadzących działalność w ramach krótkich łańcuchów dostaw. Jesienią natomiast planowany jest nabór wniosków na „Inwestycje przyczyniające się do ochrony środowiska i klimatu”. O szczegółach trwającego naboru na „Rozwój małych gospodarstw” możecie Państwo przeczytać w osobnym materiale prasowym w tym wydaniu Kapitału Polskiego.
Cyfryzacja i innowacje są obecnie priorytetem w wielu sektorach gospodarki. Jak ARiMR wspiera proces cyfryzacji w rolnictwie oraz jakie nowe technologie są wdrażane, aby usprawnić obsługę wniosków i kontakt z beneficjentami?
Cyfryzacja jest jednym z naszych priorytetów, a jej znaczenie dla rolnictwa rośnie z każdym rokiem. ARiMR wdraża nowoczesne technologie, które mają na celu usprawnienie procesu składania wniosków oraz kontaktu z beneficjentami. Przykładem jest aplikacja eWniosekPlus, która umożliwia rolnikom ubieganie się o dopłaty bezpośrednie online. To znacznie upraszcza proces obsługi dokumentów oraz pozwala rolnikom zaoszczędzić czas, który w innym przypadku musieliby poświecić na udanie się do naszej placówki. Co istotne, w Planie Strategicznym dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027 wszystkie wnioski można składać wyłącznie elektronicznie. Rozwijamy również systemy informatyczne, umożliwiające zdalne monitorowanie upraw i ocenę dofinansowywanych inwestycji. Gdy patrzę na polskich rolników, to odnoszę wrażenie, że niebawem będą oni jedną z najlepiej zinformatyzowanych grup społecznych w naszym kraju, m.in. dzięki Portalowi Rolnika, który zostanie stworzony przez Spółkę Agro Aplikacje, należącą do ARiMR.
Jak ocenia Pan skuteczność programów wsparcia dla młodych rolników? Czy istnieją plany dalszego rozwijania oferty dla młodego pokolenia, aby zachęcić ich do pozostania na wsi i prowadzenia działalności rolniczej?
Wsparcie w ramach premii dla młodych rolników, udzielane przez Agencję z unijnego budżetu, jest kluczowe dla przyszłości rolnictwa. Zainteresowanie tą pomocą zawsze było duże – Polska może się pochwalić najmłodszymi rolnikami w Unii Europejskiej. Rozpoczynający gospodarowanie mogą liczyć także na preferencyjne traktowanie podczas ubiegania się o pomoc w ramach innych działań finansowanych ze środków UE. Mam na myśli chociażby wyższy poziom zwrotu kosztów poniesionych na inwestycje. Trudno też nie wspomnieć o dodatkowych pieniądzach dla młodych rolników, które otrzymują w ramach dopłat bezpośrednich. Zatem, jak widać, Unia Europejska, stawia na młode pokolenie. Agencja ma też specjalne oferty pomocy krajowej dla takich osób, a mianowicie preferencyjne kredyty z częściową spłatą kapitału na zakup ziemi. Można się o nie starać w bankach współpracujących z ARiMR.
Biorąc pod uwagę obecną sytuację gospodarczą, jak ARiMR planuje wspierać rolników w kontekście rosnących kosztów produkcji i zmieniającej się sytuacji na rynkach międzynarodowych? Czy przewiduje Pan dodatkowe instrumenty wsparcia?
Jeszcze raz podkreślam, że Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa realizuje zadania wyznaczone przez MRiRW. Jesteśmy w trakcie realizacji Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027. W IV kwartale tego roku planujemy m.in. nabory na inwestycje w gospodarstwach rolnych zwiększające konkurencyjność. Będą one dotyczyć tzw. obszarów B i C, czyli odpowiednio produkcji ekologicznej i przedsięwzięć polegających na zwiększaniu dochodowości produkcji rolniczej poprzez bezpieczne dla konsumenta i efektywne przedłużanie trwałości produktów, przechowalnictwo oraz lepsze przygotowanie ich do sprzedaży.
Serdecznie zapraszam po więcej aktualnych informacji na naszą stronę internetową: www.gov.pl/arimr, i dziękuję za rozmowę
