Rozmowa z Jarosławem Stawiarskim, marszałkiem województwa lubelskiego
Dlaczego właśnie w Lublinie organizowany jest co roku Samorządowy Kongres Trójmorza? W jaki sposób to wydarzenie wpływa na promocję regionu?
Lublin od wieków pełnił rolę Bramy na Wschód. My po prostu kontynuujemy tę tradycję. Sto dwadzieścia milionów ludzi w trzynastu krajach ma prawo funkcjonować w oparciu o równe prawa w Unii Europejskiej. Ten potencjał ma nam pozwolić szybciej dogonić stare kraje Unii. Budujemy wspólnotę, inspirujemy się i łączmy dla dobra całej zjednoczonej Europy. Podczas tegorocznej edycji Samorządowego Kongresu Trójmorza do Lublina przybyło blisko 900 osób z 20 krajów. Gościliśmy przedstawicieli najwyższych władz państwowych, regionalnych, ekspertów, naukowców oraz przedsiębiorców, m.in. z Litwy, Słowacji, Bułgarii, Chorwacji, Łotwy, Rumunii, Ukrainy, Mołdawii, ale także Argentyny i Grecji. Po czterech edycjach Kongresu można już powiedzieć, cytując Prezydenta Andrzeja Dudę, że Lubelskie to region „pozostający w europejskiej awangardzie inspirowania nowych kierunków rozwoju współpracy trójmorskiej”. Bardzo mnie cieszą te słowa uznania. Stanowią one dowód, że komponent samorządowy jest niezwykle potrzebny i rozwija konsekwentnie regionalny aspekt Inicjatywy Trójmorza.
Kongres to spotkania przedstawicieli władz regionalnych, uczelni, ekspertów, dużych podmiotów rynkowych, ale też prezentacja oferty małych i średnich przedsiębiorstw z województwa lubelskiego. Taka formuła sprawia, że lubelskie firmy i instytucje mogą zaistnieć w międzynarodowym kontekście i skorzystać z możliwości nawiązania bezpośrednich kontaktów biznesowych.
Samorządowy Kongres Trójmorza jest już organizowany po raz czwarty. Jaka tematyka zdominowała tegoroczne Forum?
Podczas kolejnych edycji Kongresu kładziemy akcenty na nieco inne obszary, bo i sytuacja wokół nas podlega dynamicznym przeobrażeniom. W tym roku był czas na pewne podsumowania dziesięciolecia współpracy trójmorskiej przed 10. Szczytem Inicjatywy Trójmorza w Polsce. Zastanawialiśmy się, co się udało, jakie są największe sukcesy Inicjatywy Trójmorza, jakich niepowodzeń doświadczyła Inicjatywa i jakie wnioski zostały z tego wyciągnięte.
Było też miejsce dla aktualnych projektów, które na bieżąco śledzimy i wspieramy ich realizację. Dla Lubelskiego szczególne znaczenie ma przede wszystkim szlak Via Carpatia. Również w tym roku dyskutowaliśmy, jak dobrze wykorzystać dla rozwoju naszych regionów potencjał tkwiący w tym przedsięwzięciu.
Nośnym, ale też rodzącym wiele pytań tematem w ostatnim czasie jest sztuczna inteligencja. Narzędzie to przyspiesza zmiany zachodzące w różnych branżach, a więc w perspektywie długoterminowej może spowodować także poważne przemodelowanie funkcjonowania wielu płaszczyzn życia gospodarczego. Dlatego ten temat włączyliśmy do naszej agendy kongresowej. Chcieliśmy bliżej przyjrzeć się temu zjawisku, dostrzegając zarówno szanse i możliwości, jakie otwiera, jak też wskazać potencjalne niebezpieczeństwa dla życia społecznego i indywidualnego.
W dyskusjach panelowych ważne miejsce zajęły, jak co roku, kwestie dalszego rozwoju infrastruktury oraz działania ukierunkowanie na budowanie bezpieczeństwa energetycznego, które pozostają niezwykle aktualne i budzą niemało emocji społecznych. Ponownie zorganizowano spotkania przedsiębiorców w ramach Forum Gospodarczego. Seminaria tegorocznej edycji były poświęcone inteligentnym specjalizacjom, takim jak żywność wysokiej jakości, zielona gospodarka, zdrowie, cyfryzacja, technologie materiałowe, procesy produkcyjne i logistyczne. W ramach Forum odbył się także specjalny panel o roli kobiet w biznesie, a także strefa wystawiennicza, spotkania B2B i Akademia Biznesu.
Nie zatrzymujemy się jednak tylko na zagadnieniach gospodarczo-technologicznych. Podjęliśmy temat kultury krajów i regionów Trójmorza. Nie zabrakło także dyskusji z udziałem młodzieży w ramach Forum Młodych. Dla akademickiego Lublina współpraca uniwersytecka jest niezwykle ważnym aspektem działalności. Wspieramy studentów również w ich aspiracjach naukowych i zawodowych, dlatego częścią kongresu jest Sieć Uniwersytetów Trójmorza. To narzędzie ożywienia wymiany naukowej, zacieśnienia międzynarodowej współpracy uniwersyteckiej i realizacji innowacyjnych projektów i badań naukowych.
Jestem przekonany, że harmonijne łączenie różnorodnych płaszczyzn współpracy może najpełniej wzmocnić integrację i prawdziwe partnerstwo narodów zamieszkujących naszą część Europy.
Jak ocenia Pan dotychczasowy dialog i współpracę samorządów Trójmorza? Czy poziom i zakres tej współpracy odpowiada obecnym wyzwaniom, przed którymi stoi Europa?
W mojej ocenie najistotniejsze są dwa obszary współpracy, które realizujemy: „Sieć Regionów Trójmorza” oraz „Sieć Uniwersytetów Trójmorza”. To konkretne projekty, które się cały czas rozwijają.
Sieć Regionów Trójmorza została zainaugurowana w czerwcu 2021 roku poprzez podpisanie Deklaracji Lubelskiej. W obecnym roku jako partnerów stowarzyszonych przyjęliśmy kolejne regiony z Ukrainy: Obwód Wołyński, Tarnopolski, Rówieński i Odeski. Dziś współpracę tę tworzy już 25 regionów z 7 krajów: Polski, Bułgarii, Węgier, Litwy, Rumunii, Słowacji oraz Ukrainy. Natomiast Sieć Uniwersytetów poszerzyła się w tym roku o uczelnie z Węgier, USA i Słowacji.
Zdaję sobie sprawę, że sporo wyzwań jeszcze przed nami. Dostrzegam, jak wiele jest jeszcze brakujących elementów sieci transportowej naszych regionów, jak poważnym zagadnieniem są kwestie energetyczne, cyfryzacja, a także sprawy bezpieczeństwa. Tematów na kolejne edycje z pewnością nam nie zabraknie.
Jak dużym wyzwaniem będzie wydanie pieniędzy przyznanych Lubelszczyźnie z budżetu UE na lata 2021-2027?
Skuteczne wydatkowanie Funduszy Europejskich dla Lubelskiego 2021-2027, które wynoszą ponad 10 mld zł, traktujemy priorytetowo Jestem przekonany, że doświadczenie zdobyte w trakcie poprzednich perspektyw finansowych sprawi, że będą do nas trafiać wnioski o dofinansowanie wysokiej jakości, które faktycznie będą mieć prorozwojowy dla naszego województwa charakter. Środki, które mamy do wykorzystania, są niebagatelne, ale i potrzeby rozwojowe naszego regionu są niemałe.
Drugim filarem, na którym opiera się realizacja Funduszy Europejskich dla Lubelskiego 2021-2027, jest sprawne działanie instytucji odpowiedzialnych za wdrażanie programu regionalnego. Ze względu na szeroki zakres tematyczny realizowanych projektów musimy dysponować kadrą fachowców, którzy na każdym etapie wdrażania programu (od naboru i oceny projektów, przez ich realizację, po kontrolę, monitoring i ewaluację programu) będą czuwać nad prawidłowym przebiegiem wszystkich procesów. By mogli oni realizować ten cel, potrzebne było zaprojektowanie sprawnego i zrównoważonego systemu zarządzania i kontroli w ramach Instytucji Zarządzającej, gdzie każdy doskonale zna swoje zadania i zakres odpowiedzialności. Równoczesne funkcjonowanie i dobra współpraca departamentów unijnych oraz instytucji pośredniczących (Lubelskiej Agencji Wspierania Przedsiębiorczości w Lublinie oraz Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Lublinie) sprawia, że Instytucję Zarządzającą programem można porównać do dobrze funkcjonującego organizmu. Świadczyć mogą o tym wymierne efekty, które już zostały osiągnięte. Do tej pory ogłosiliśmy 123 nabory o łącznej kwocie wsparcia wynoszącej ponad 5 mld 757 mln zł. W ich ramach zakontraktowano dotychczas 588 umów o dofinansowanie na ponad 2 mld 973 mln zł, co stanowi 28,54% alokacji Programu. Jeśli to tempo zostanie utrzymane, to skuteczne wydatkowanie środków przyznanych naszemu regionowi będzie wyzwaniem, któremu z pewnością sprostamy. Będziemy chcieli być skuteczni jak przy wdrażaniu Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Lubelskiego na lata 2014-2020.
Dziękuję za rozmowę
