Wojna na Ukrainie była bolesnym przypomnieniem o konieczności odtwarzania niszczonej infrastruktury energetycznej i utrzymania niezależności energetycznej państwa. Jednym z najważniejszych elementów bezpieczeństwa i obrony kraju jest zdolność do zapewnienia stabilnego i niezależnego źródła energii. To wymaga zmiany myślenia z paradygmatu optymalizacji kosztów na redundancję i backupowanie systemów. Rozproszenie, dywersyfikacja i elastyczność w zakresie źródeł energii wydają się koniecznością. Ale jakie są koszty, które Polska musi ponieść, aby zapewnić sobie niezależność energetyczną?

Odpowiedzi na to pytanie szukała grupa ekspertów, którzy wzięli udział w panelu dyskusyjnym. Wśród nich byli m.in. Jakub Wiech, Redaktor Naczelny Defence24.pl, Gabriel Gorbačevski, Energy Attaché Ambasady Republiki Litewskiej, Robert Rudich, Energy Attaché Ambasady Stanów Zjednoczonych, Patryk Demski, Wiceprezes Zarządu ds. Strategii i Rozwoju TAURON, Piotr Sabat, Członek Zarządu ds. Rozwoju PKN Orlen, Kamil Wyszkowski, Dyrektor Wykonawczy UN Global Compact Network Poland oraz Tomasz Tomasiak, Dyrektor Departamentu Transformacji Energetycznej w Polskim Funduszu Rozwoju.

Ekspert Tomasiak podkreślił, że transformacja energetyczna jest niezbędna, ponieważ tylko człowiek może przeciwdziałać anomaliom klimatycznym, które są spowodowane wzrostem stężenia CO2 i innych gazów. Polska obecnie wytwarza tylko 12% energii z OZE, a większość pochodzi z węgla i źródeł nieodnawialnych. Zmiana ta jest konieczna, aby poradzić sobie ze zmianami klimatu.

Pytanie brzmiało, jak sfinansować transformację energetyczną? Tomasiak podkreślił, że należy szukać możliwości pozyskania dofinansowania z różnych programów, ale również trzeba zaangażować środki prywatne. Zgodnie z danymi Forum Energii, paliwa kopalne kosztowały Polskę 200 mld zł w 2021 roku. Tomasiak stwierdził, że znajdą się środki, ale potrzebujemy dobrych projektów i inwestycji, a im szybciej rozpoczniemy transformację energetyczną, tym więcej zaoszczędzimy.

Patryk Demski z Tauronu podkreślił, że przyspieszenie transformacji energetycznej wymaga technologii.

– Powinniśmy również stawiać na innowacyjne rozwiązania w dziedzinie przechowywania energii, takie jak baterie litowo-jonowe czy wodorowe. Te technologie mają już swoje zastosowania, ale wciąż potrzebują dalszego rozwoju, aby były bardziej efektywne i tańsze. Ważne jest również, abyśmy przestali subsydiować węgiel i inne źródła nieodnawialne, które generują negatywny wpływ na środowisko i zdrowie ludzi. Powinniśmy zainwestować w odnawialne źródła energii, takie jak wiatr, słońce czy biomasa, które są nie tylko ekologiczne, ale także coraz bardziej konkurencyjne cenowo.

– Zgadzam się z Panem, że nie możemy dłużej ignorować potrzeby transformacji energetycznej i musimy działać szybko i konsekwentnie. Musimy zacząć myśleć o redundancji i dywersyfikacji naszych źródeł energii, aby uniknąć zależności od jednego dostawcy. To będzie kosztować, ale jest to cena, którą musimy zapłacić, aby zapewnić nasze bezpieczeństwo energetyczne i chronić środowisko. Również w Polsce powinniśmy bardziej stawiać na rozwój OZE i innowacyjnych technologii, aby zwiększyć naszą niezależność energetyczną i przyczynić się do walki ze zmianami klimatu – dodał Piotr Sabat z PKN Orlen.

Energia i geopolityka to dwie kwestie, które stanowią wyzwanie dla krajów europejskich. Proces derusyfikacji, czyli pozbywania się rosyjskich surowców energetycznych, i dekarbonizacja to obecnie toczące się procesy. Kamil Wyszkowski z Global Network twierdzi, że Europa na to stać, ponieważ większość państw europejskich jest rozwinięta. Jednakże, potrzebna jest globalna strategia transformacji energetycznej. Europa powinna ustabilizować około 12-15% energii z offshore’u, ponieważ im więcej jest zielonej energii z OZE, z elektrowni wodnych, z offshore’u, tym łatwiej będzie o derusyfikację. Warto zauważyć, że w wyniku konfliktów na świecie, m.in. na Ukrainie, ceny energii rosną. Model energetyki scentralizowanej jest łatwy do zaatakowania, a rozwiązaniem jest rozproszenie systemu energetycznego. W Polsce przed II wojną światową działało około 4 tys. małych elektrowni wodnych, które zostały zlikwidowane w czasach komunizmu. Konieczne są stosowne zmiany prawne, aby wrócić do wytwórczości energii prywatnej.

Z kolei Jakub Wiech pyta, czy USA będą współpracować przy europejskiej transformacji energetycznej. Robert Rudich z ambasady Stanów Zjednoczonych odpowiedział, że bezpieczeństwo energetyczne to bezpieczeństwo międzynarodowe i nie musimy iść na kompromis. Stany Zjednoczone stopniowo zastępują Rosję w dostarczaniu źródeł energii, a Europa jest obecnie największym odbiorcą dostaw gazu z Ameryki. Celem długodystansowym nie jest zastąpienie gazu z Rosji, ale bezpieczna transformacja energetyczna. W tej dziedzinie USA dostarczają na rynek tanie rozwiązania technologiczne, dzięki którym zmniejsza się emisja szkodliwych gazów, aby mogli z nich korzystać wszyscy nasi sojusznicy. Obecna infrastruktura może być niewystarczająca do realizacji procesu transformacji energetycznej, ale USA chętnie pomogą w procesie tworzenia nowego systemu energetycznego w Europie. Obecnie bezpieczeństwo finansowe przedsięwzięcia zapewniają instytucje Unii Europejskiej oraz międzynarodowe korporacje, a w przyszłości USA zainwestują 4 miliardy dolarów w transformację rynku energetycznego.

Podsumowując, dyskusja na temat ekonomii nowej energii pokazała, że transformacja energetyczna jest nieunikniona i konieczna, aby zapewnić bezpieczeństwo energetyczne Polski i Europy oraz przyczynić się do walki ze zmianami klimatu. Jednocześnie wiąże się to z wysokimi kosztami, ale jest to cena, którą musimy zapłacić, aby uniknąć powtórzenia scenariusza wojny na Ukrainie. Właściwe zarządzanie finansami i inwestowanie w innowacyjne technologie mogą pomóc w ograniczeniu kosztów transformacji i przyspieszeniu procesu. Jednocześnie ważne jest, aby politycy i przedsiębiorcy zrozumieli potrzebę działań na rzecz transformacji energetycznej i podjęli odpowiednie kroki w celu jej przyspieszenia.

źródło informacji: Fundacja Czyste Powietrze/Międzynarodowy Szczyt Klimatyczny TOGETAIR 2023