KRUS – jeden z europejskich liderów bezpieczeństwa w rolnictwie

Możliwość komentowania KRUS – jeden z europejskich liderów bezpieczeństwa w rolnictwie została wyłączona Aktualności

Z Szymonem Giżyńskim, Sekretarzem Stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi, rozmawia Radosław Nosek

Szymon Giżyński, Sekretarz Stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi

Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Jan Krzysztof Ardanowski objął honoro­wym patronatem wdrażaną przez Kasę Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego międzynarodową kampanię Strategia Wizji Zero w sektorze rolniczym w Polsce. Jakie znaczenie ma realizacja tej strategii dla polskiego rolnictwa?
W praktyce, koncepcje zawarte w Strategii „Wizja Zero” realizujemy od wielu lat i bez problemu możemy obecnie włączyć się w ten program. Sprawy bezpieczeństwa pracy w gospodarstwie rolnym uważaliśmy zawsze za priorytetowe. Służy temu wiele działań, od tych codziennych, jak szkolenia, doradztwo czy wydawnictwa poświęcone bezpieczeństwu pracy, po ogól­nopolskie konkursy promujące rolnicze bhp, w tym także tworzenie optymalnych warunków bezpieczeństwa w gospodarstwach, czemu służy Ogólnopolski Konkurs Bezpieczne Gospodarstwo Rolne. W bieżącym roku mamy już siedemnastą edycję tego konkursu. Oczywiście włączenie się w międzynarodową strategię wzmacnia nasze wysiłki i nadaje im jeszcze istotniejszy charak­ter. Nie wątpię jednak, że nasze dotychczasowe doświadczenia będą stanowiły znaczący wkład w całość tego przedsięwzięcia. Spodziewamy się również, że dzięki międzynarodowej współpracy będziemy doskonalili i rozszerzali wszystko to, co robiliśmy dotąd. Troski o bezpieczeństwo nigdy za wiele, a przecież nawet wtedy, kiedy zredukujemy wypadkowość do minimum, czyli jak w założeniu Strategii, do zera, nadal będziemy musieli podejmować wysiłki, żeby taki pożądany stan utrzymać. Jako jeden z największych sekto­rów rolniczych w Europie jesteśmy, dla Strategii „Wizja Zero”, bardzo ważnym partnerem i mamy nadzieję wypełnienia szczególnej roli, jaką w tym programie mamy do odegrania.

Jak Pan ocenia sytuację w polskim rolnic­twie w obszarze warunków bezpieczeństwa pracy i działań prewencyjnych w tym zakresie?
Wieloletnie działania w tym obszarze przy­noszą wymierne efekty w postaci spadających wskaźników wypadkowości. Warto zauważyć, że prowadzimy je kompleksowo, to znaczy obejmu­jemy prewencją wszystkie aspekty rolniczej pracy. Współczesne rolnictwo to, poza tradycyjnymi działaniami, skomplikowany park maszynowy czy środki chemiczne, co wymaga szczególnej i dodatkowej ostrożności. Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego prowadzi takie dzia­łania od początku swojego istnienia, czyli już od niemal trzydziestu lat. Przeznaczony jest na ten cel specjalny fundusz ze środków budżetowych. Nie ustajemy w stałym doskonaleniu środków bezpieczeństwa, bo świat nie stoi w miejscu, a nowoczesne rolnictwo stawia przed nami wciąż nowe zadania. Zawsze jest więc coś do popra­wienia i udoskonalenia, ale mogę powiedzieć, że nadążamy za nowymi wyzwaniami. Rolnicza pre­wencja wypracowała cały system działań na rzecz bezpieczeństwa pracy w rolnictwie, z czego mo­żemy być dumni. Mamy sprawdzone narzędzia prewencyjne, co pozwala nam z optymizmem patrzeć w przyszłość i zmierzyć się z ambitnymi założeniami Strategii „Wizja Zero”.

Jaka jest pozycja polskiego rolnictwa w po­równaniu z sektorami rolnymi w innych krajach Unii Europejskiej jeśli chodzi o po­ziom bezpieczeństwa pracy, wypadkowości przy pracy, skuteczności podejmowanych działań prewencyjnych?
Według statystyk unijnych, rolnictwo jest jednym z pięciu najbardziej niebezpiecznych sektorów gospodarki. Ten fakt potwierdzają również pol­skie statystyki oparte na danych pochodzących z gospodarstw indywidualnych, zbierane przez Kasę Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego. Dlatego tak ważne jest podejmowanie wysiłków i propagowanie rozwiązań, które pozwolą wy­raźnie zmniejszyć liczbę wypadków oraz chorób zawodowych w rolnictwie. Ważna jest przede wszystkim ciągła edukacja rolników i budowanie świadomości zagrożeń występujących w środowi­sku pracy rolniczej, a także wskazywanie nowych zagrożeń, które związane są z nowoczesnymi technologiami, nowymi sposobami upraw i ho­dowli, zmianami demograficznymi i klimatycz­nymi, a także migracją ludności; czynniki te przyczyniają się do powstania ryzyka nowych wypadków przy pracy i chorób zawodowych w rolnictwie.
Polska jest doskonałym przykładem na to, że sys­tematycznie prowadzone działania prewencyjne, a także postęp technologiczny i techniczny w rol­nictwie przynoszą doskonałe efekty. Kiedy w 1990 r. powstawał KRUS, wypadkowość w rolnictwie indywidualnym była bardzo wysoka. Dzisiaj, po prawie 30 latach działań na rzecz zmniejszenia liczby wypadków i chorób zawodowych rolników przez edukację rolników oraz szereg innych dzia­łań prewencyjnych, prowadzonych na obszarach wiejskich osiągnęliśmy: ponad 4-krotny spadek liczby zgłaszanych wypadków z 66 tys. w 1993 do 15 tys. w 2018 roku, tj. o 70%, a także spadek liczby wypadków śmiertelnych w analogicznym okresie z 300 do 81. Równocześnie zmniejszył się wskaźnik wypadkowości w ciągu tego okresu czasu z 24,6 do 9,5 wypadków na 1 000 ubezpie­czonych. W rolnictwie indywidualnym w Polsce, w zakresie kryteriów wypadkowości, cały czas obserwujemy utrzymujący się trend spadkowy. Oznacza to również wymierną skuteczność podejmowanych działań prewencyjnych na wsi, promowania bezpiecznej pracy w rolnictwie – mi.in. poprzez Ogólnokrajowy Konkurs Bezpieczne Gospodarstwo Rolne organizowany od 2003 roku przez KRUS oraz Ogólnopolski Konkurs Plastyczny dla Dzieci Bezpiecznie na wsi prowadzony przez Kasę od 2011 roku, a także popularyzacja Wykazu czynności szczególnie niebezpiecznych związanych z prowadzeniem gospodarstwa rolnego, których nie wolno powierzać dzieciom poniżej 16 lat, wskazującego na prace szczególnie zagrażające bezpieczeństwu najmłodszych mieszkańców wsi.
W wielu krajach europejskich podejmowane są działania prewencyjne, polegające głównie na szkoleniach dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy, skierowanych do rolników. Na przykład w Szwecji w latach 2009-2013 uru­chomiono narodowy program interwencyjny, propagujący bezpieczeństwo pracy w rolnictwie (poprzez szkolenia, wizytacje gospodarstw przez inspektorów ds. prewencji itp.), który miał na celu zmniejszenie liczby wypadków śmiertelnych w rolnictwie. W porównaniu do 5-letniego okresu 2004-2008, ze średnią liczbą wypadków śmier­telnych na poziomie 8, osiągnięto 50% poprawę, tzn. średnia liczba wypadków śmiertelnych rocznie w okresie 2009-2013 wyniosła 4, ale już w następnych 5-letnim okresie badawczym 2014- 2018, kiedy zakończono prowadzenie programu interwencyjnego, odnotowano wzrost wypadków śmiertelnych – do średniej wartości rocznej 7 wypadków śmiertelnych.
To szwedzkie doświadczenie dowodzi, iż aby utrzymać trend zmniejszania się liczby wypad­ków w rolnictwie konieczne są nowe działania prewencyjne oraz ciągłe uświadamianie rolników o potencjalnych zagrożeniach i sposobach ich eliminowania. Takie działania polska Kasa podej­muje od początku swojej działalności prewencyj­nej. Mam nadzieję, iż popularyzowaniu działań prewencyjnych Kasy oraz edukowaniu polskich rolników na temat zasad ochrony zdrowia i życia w gospodarstwie rolnym służyć będzie również promowana przez KRUS, międzynarodowa kam­pania społeczna wdrażająca strategię Wizji Zero w polskim rolnictwie.