Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej opublikował szczegółowy raport “Klimat Polski”, który pokazuje, że globalne ocieplenie to problem, który nas w Polsce mocno dotyczy. Współczesna zmiana klimatu (…) bezsprzecznie przybiera rozmiary, jakich nie obserwowano wcześniej na Ziemi w czasie, odkąd zamieszkuje ją gatunek ludzki – pisze w raporcie prof. Mirosław Miętus, zastępca dyrektora IMGW-PIB i Dyrektor Centrum Badań i Rozwoju.
Średnia obszarowa temperatura powietrza w 2020 roku w Polsce wynosiła 9,9°C i była o 1,6°C wyższa od średniej rocznej wieloletniej wartości temperatury dla klimatologicznego okresu normalnego 1981-2010. Rok 2020 należy zaliczyć do ekstremalnie ciepłych, jeśli wziąć pod uwagę średnią dla Polski – czytamy we wstępie do raportu “Klimat Polski”. Jak podkreślają autorzy, 2020 rok był drugim najcieplejszym w historii – najcieplej było w 2019 roku. Wtedy średnia wyniosła 10,2°C.
Rok 2019 najcieplejszy w historii
Od 1951 roku temperatura w Polsce wzrosła o ponad 2°C. Zimy są cieplejsze o 2,5°C, a lata – o 1,9°C. Najcieplejszą zimą była ta zeszłoroczna: 3,1°C. Najwyższa temperatura wiosną, czyli średnio 10°C, została zanotowana w 2007 roku. Rekordowe lato – 19,9°C – zarejestrowano w 2019 roku. Jesień była najcieplejsza w 2006 roku ze średnią 11°C. Autorzy raportu IMGW zwracają również uwagę na wysoki poziom morza. Wpływa na to globalna zmiana klimatu, która powoduje m.in. topnienie lodowców. W 2020 roku, na wodowskazie w Świnoujściu ani razu nie zanotowano poziomu wody poniżej tzw. średniej niskiej, która wynosi 416 cm. Na wodowskazie we Władysławowie również woda nie spadła do niskich wartości. Przekroczyła jednak poziom ostrzegawczy 551 cm aż 18 razy. Trzy razy poziom wody był wyższy niż alarmowy (570 cm).
Obserwowana od około 170 lat współczesna zmiana klimatu, będąca konsekwencją działalności człowieka, bezsprzecznie przybiera rozmiary, jakich nie obserwowano wcześniej na Ziemi w czasie, odkąd zamieszkuje ją gatunek ludzki – pisze w raporcie prof. Mirosław Miętus, zastępca dyrektora IMGW-PIB i Dyrektor Centrum Badań i Rozwoju. – Ta bezsprzeczność jest związana z tempem zmian. Nigdy wcześniej bowiem nie następowały one tak szybko w tak krótkim czasie. Ponadto, nigdy wcześniej żadna ze zmian klimatu nie zagrażała tak dużej populacji ludzkiej, obejmującej obecnie 7,8 mld ludzi – dodaje.
Wiosny coraz cieplejsze
Efekty globalnego ocieplenia są widoczne również w Polsce, na co jednoznacznie wskazują dane pomiarowo-obserwacyjne.
– Szczególnie wyraźny jest rosnący trend temperatury powietrza w okresie wiosennym. – komentuje dr Małgorzata Kęska-Kasprzak z Pracowni Agrometeorologii IMGW-PIB. – Powoduje to widoczne i stałe przyśpieszenie początku okresu wegetacyjnego oraz niewielkie opóźnienie jego końca. Obserwujemy też spadek wysokości pokrywy śnieżnej, szczególnie w nizinnej części Polski, co rodzi określone problemy. Najważniejszym jest brak wilgoci w glebie już na początku okresu wegetacyjnego, w związku z brakiem roztopów wczesną wiosną. Nie bez znaczenia pozostaje również zwiększone ryzyko przemarznięcia roślin uprawnych przy wystąpieniu silnych mrozów.
Również w okresie letnim rolnictwo w Polsce boryka się z licznymi problemami, będącymi efektem zmiany klimatu. Wyższa temperatura powietrza powoduje wzrost parowania, zwiększając tym samym zapotrzebowanie na wodę nie tylko w uprawach, ale również w innych ekosystemach roślinnych.
Coraz częściej występują również fale upałów, które mogą całkowicie zniszczyć plony. Zaś zmiany w cyrkulacji powietrza przyczyniają się do występowania ekstremalnych zjawisk pogodowych, jak trąby powietrzne czy grad, oraz przekształcają przestrzenny i czasowy rozkład sumy opadów atmosferycznych. W następstwie borykamy się w Polsce z okresami bądź to znacznej nadwyżki bądź niedoboru opadów oraz nierównomiernym rozkładem deszczów na obszarze kraju.
W obliczu tych problemów rolnictwo w Polsce wymaga wprowadzenia istotnych zmian w gospodarce wodnej, zwłaszcza w zakresie małej retencji. Budowa zbiorników wodnych dla dużych i średnich gospodarstw rolnych oraz inwestycje w systemy melioracyjne to obecnie główne wyzwania stojące przed tą branżą. Równocześnie należy wprowadzać nowe odmiany roślin uprawnych, które będą odporniejsze na niekorzystne warunki wilgotnościowe czy termiczne. Takie prace wymagają jednak czasu i odpowiednich programów badawczych.
Cyfrowa chmura pomoże rolnictwu
Dla poprawy bezpieczeństwa żywnościowego mogą odegrać nowoczesne technologie. Obrazy satelitarne, teledetekcja oraz aplikacje mobilne i sieciowe platformy, tzw. blockchain platforms, już pozwalają optymalizować w wielu obszarach dystrybucję żywności. Ponadto, można je wykorzystać do zwiększenia dostępu do żywności wysokiej jakości, ograniczenia strat i marnotrawstwa pożywienia, poprawy gospodarki wodnej, walki ze szkodnikami i chorobami, monitorowaniu zagrożeń i ostrzegania. Wdrożenie tych rozwiązań powinno stać się głównym celem zarówno dla sektora państwowego i prywatnego, jak również społeczeństwa. Kluczem jest budowa niezbędnej infrastruktury – połączeń szerokopasmowych, dostawców usług oraz centrów danych lub platform chmurowych obsługujących duże bazy danych zawierające istotne informacje dla producentów, dystrybutorów i konsumentów. Przyszłość żywności i rolnictwa wiedzie drogą cyfrowej rewolucji opartej na nauce i zdobyczach technologii ostatniego półwiecza.
Oprac. na podstawie https://obserwator. imgw.pl
