W roku 2024 Polska obchodzi jubileusz 20-lecia obecności w Unii Europejskiej oraz 30-lecie złożenia wniosku o członkostwo w UE. To także 35 lat od początku transformacji. Perspektywa czasu pozwala stwierdzić jednoznacznie, że inwestycje zagraniczne oraz otwarcie gospodarki były jednymi z głównych, choć nie jedynymi, motorów napędowych oraz jakości przemian gospodarczych w Polsce.
Polska rozpoczęła transformację systemową jako jeden z najsłabszych gospodarczo krajów postsocjalistycznych. Postawione wówczas drogowskazy w kierunku reform rynkowych sprawiły, że Polska zaczęła podążać w stronę standardów Europy Zachodniej. Uwiarygodnienie tych zmian skierowało do Polski szeroki strumień bezpośrednich inwestycji zagranicznych (BIZ). W latach poprzedzających akcesję Polski do EU inwestorzy zagraniczni ulokowali w bezpośrednich inwestycjach 46 mld EUR. Zaś od momentu wejścia Polski do EU przypłynęło do naszego kraju następne 314 mld EUR.
Kolejną korzyścią Polski z otwarcia gospodarki był i jest dynamiczny rozwój handlu zagranicznego. Jest to widoczne zarówno w relacji do PKB jak i wkładu tej pozycji w krajowe PKB. Przed wejściem Polski do UE łączna wartość importu i eksportu były zbliżone do 50% PKB, podczas gdy po dwóch dekadach obecności w UE ta miara osiąga 130% PKB. W szczególności należy zwrócić uwagę na eksport, który dołączył do czynników trwale pozytywnie oddziałujących na rozwój naszej gospodarki.
Inwestycje zagraniczne (w szczególności z krajów wysokorozwiniętych) przyniosły Polsce nie tylko kapitał, którego tak bardzo brakowało po bankructwie socjalistycznego modelu gospodarki. W długim okresie jeszcze ważniejsze okazały się technologia, know-how, standardy zarządcze i kultura organizacyjna. Wszystko to przesądziło o sukcesie polskiej transformacji, zwłaszcza na tle regionu..
W gronie czołowych partnerów zagranicznych Polski warto zwrócić uwagę na Francję. Gra ona szczególną rolę, jeśli spojrzeć przez pryzmat przyszłości rozwoju gospodarczego Polski. Cyfryzacja, automatyzacja i ochrona klimatu, to główne obszary obecnej aktywności inwestycyjnej firm francuskich. Ważnym aspektem działalności koncernów francuskich w Polsce z punktu widzenia wzrostu innowacyjności gospodarki jest fakt, iż często działają one w branżach wiedzochłonnych. Niemniej, oceniając całościowo współpracę gospodarczą pomiędzy Polską i Francją należy zwrócić uwagę na szersze spektrum czynników:
1. Polska pozostaje kluczową z ich punktu widzenia lokalizacją inwestycyjną w naszej części Europy. To właśnie tu firmy francuskie ulokowały zdecydowanie największą część kapitału zainwestowanego w regionie po 2010 roku, a udział Polski w łącznych inwestycjach firm z Francji w krajach członkowskich z Europy Środkowej wzrósł w tym czasie z 39% do 45%.
2. Francuskie firmy obecne w naszym kraju reinwestują w nim połowę osiąganych zysków.
3. W ostatnich latach za około dwie trzecie usług dostarczonych z Francji do Polski odpowiadały najbardziej zaawansowane technologicznie branże.
4. Około 5% wynosi udział firm z kapitałem francuskim w łącznych nakładach inwestycyjnych i wartości dodanej generowanej przez krajowy sektor przedsiębiorstw.
5. Firmy francuskie w Polsce są nie tylko ponadprzeciętnie dużymi podmiotami i pracodawcami, ale też w relacji do skali działalności generują większą wartość dodaną i wykazują wyższą aktywność inwestycyjną niż średnio ich odpowiedniczki z innych państw.
6. Z Francją Polska już od dekady osiąga dodatnie saldo w obrocie handlu zagranicznego.
W perspektywie najbliższych lat, aby uzyskać konkurencyjność polskiej gospodarki musimy wzmacniać rozwój nowych technologii. Jest to odpowiedzią na zakończenie epoki taniej pracy i taniej energii, które były naturalnymi zasobami do wykorzystania w okresie transformacji. Wyzwanie to jest dużo lepiej realizować we współpracy z bardziej doświadczonymi partnerami, a w szczególności wyspecjalizowanymi w tych obszarach. Przykładowo 41% badanych firm francuskich prowadzi w Polsce działalność B+R, a co piąta ankietowana firma z kapitałem francuskim przeznacza na działalność badawczo-rozwojową w Polsce ponad 2% swoich przychodów. Ponadto 78% firm francuskich w Polsce prowadzi działania na rzecz ochrony klimatu, co będzie jednym z większych najbliższych wyzwań dla podmiotów w polskiej gospodarce.
Automatyzacja i cyfryzacja będą największym wyzwaniem dla większości małych i średnich krajowych firm w najbliższej dekadzie. Niepodołanie temu procesowi może wręcz zakończyć ich żywot. Warto podkreślić na zakończenie, że umowne zakończenie polskiej transformacji, której okrągłą rocznicę obchodzimy, to przejście do kolejnej fazy rozwoju. To również poszukiwanie nisz wyspecjalizowania oraz ekspansja zagraniczna. Polskie firmy coraz częściej będą inwestorem zagranicznym i model współpracy gospodarczej pomiędzy Polską i Francją przesądzi o tym, czy to właśnie ten kraj zostanie wybrany przez nasz rodzimy kapitał jako miejsce rozwoju poza Polską.
Dr Stanisław Kluza, Zakład Statystyki Stosowanej SGH
Źródło: Główny Urząd Statystyczny Źródło: Badania ankietowe Francusko-Polskiej Izby Gospodarczej (CCIFP)
