Z Wojciechem Legawcem, prezesem Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, rozmawia Marcin Prynda

Panie prezesie, zanim przejdziemy do rozmowy o tym, co polskich rolników absorbuje teraz najbardziej, czyli o składaniu w ARiMR wniosków o płatności bezpośrednie i obszarowe za 2025 r., proszę o krótki bilans kampanii 2024.

Ubiegłoroczną kampanię finalizujemy. Z puli przeznaczonych na nią środków, czyli 19,3 mld zł, do kwietnia wypłaciliśmy rolnikom ponad 17,9 mld zł. Warto podkreślić, że w sprawach o przyznanie płatności bezpośrednich wydanych zostało do tego czasu 98 proc. decyzji. Są też województwa, w których ten wskaźnik przekracza 99 proc., np. świętokrzyskie, wielkopolskie czy opolskie. Muszę przypomnieć, że zgodnie z przepisami czas na przekazanie dopłat mamy do 30 czerwca. Zależy nam jednak, by pieniądze jak najszybciej trafiły do rolników. W porównaniu
z poprzednimi latami tempo wypłat mamy naprawdę dobre.

15 marca ruszyła nowa kampania dopłat bezpośrednich. Pojawiły się w niej zmiany i nowości, które wywołały
niezadowolenie i obawy rolników. Czy jest się czym martwić?

ARiMR nie miała wpływu na te zmiany. Naszą rolą jako agencji wykonawczej jest implementowanie nowych przepisów do wdrażanych przez nas instrumentów wsparcia, jak i dostosowanie naszego systemu informatycznego do obowiązujących wymogów. O przyznanie dopłat rolnik może ubiegać się w Agencji za pośrednictwem specjalnej aplikacji eWniosekPlus. Na start nowej kampanii została ona zgodnie z obowiązującymi przepisami zaktualizowana, a także wzbogacona o nowe funkcjonalności, np. system wczesnego ostrzegania, który informuje rolnika o błędach w złożonych dokumentach i daje mu szansę na ich szybką korektę.
Zapewniam, że dokładamy wszelkich starań, by tę kampanię przeprowadzić jak najsprawniej. Służymy pomocą rolnikom, m.in. zwiększyliśmy obsadę infolinii – stały skład wspierają przeszkoleni pracownicy naszych placówek z całego kraju. Dobrą informacją dla rolników jest również to, że nabór wniosków o dopłaty został przedłużony o miesiąc, do 16 czerwca.
W tym roku w systemie dopłat pojawił się tzw. mechanizm warunkowości społecznej. Brzmi enigmatycznie, a chodzi w nim po prostu o uzależnienie wysokości dopłat od przestrzegania w gospodarstwie rolnym prawa pracy i zasad BHP. Na rolników padł blady strach, że wszyscy teraz będą kontrolowani, że ARiMR z Państwową Inspekcją Pracy będą ich męczyć. Po pierwsze, nie wszyscy. Kontrolom będą podlegać przedsiębiorcy rolni, którzy zatrudniają pracowników na umowy regulowane w kodeksie pracy. Nie obejmuje to gospodarstw, w których ktoś pracuje sezonowo. Z szacunków wynika, że mechanizm warunkowości społecznej może dotyczyć 7,5 tys. rolników.
Po drugie, nie będzie tego robić Agencja. Kontrole ma przeprowadzać Państwowa Inspekcja Pracy. I jak poinformował główny inspektor pracy, rolnicy będą w lepszej sytuacji niż pracodawcy kontrolowani na ogólnych zasadach. Zakres inspekcji będzie węższy a – według PIP – będzie ich w ciągu roku zaledwie kilkadziesiąt.

Niezadowoleni są też właściciele dużych, towarowych gospodarstw. W ekoschematach, czyli zielonych praktykach, za które rolnik możne otrzymać dodatkowe płatności, wprowadzono limity. Teraz można realizować tylko dwa ekoschematy i to na obszarze do 300 ha. Wiemy już, że Agencja nie odpowiada za te zmiany, ale prosimy, by wytłumaczył Pan, dlaczego do nich doszło.

Zacznę od przykładu. W minionym roku rekordzistą w realizacji ekoschematów było gospodarstwo o areale 11,3 tys. ha.
Jego właściciel otrzymał płatności z tego tytułu do ponad 33 tys. ha. Wprowadzenie limitów pozwala na objęcie tym rodzajem wsparcia większej liczby beneficjentów, bo zainteresowanie ekoschematami okazało się tak duże, że przekracza możliwości budżetu Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027.

Ile wynosi pula środków na płatności bezpośrednie dla polskich rolników w 2025 r.?

Koperta finansowa wynosi 3,693 mld euro. Jaką dokładnie kwotą w złotówkach będziemy dysponować, dowiemy się pod koniec września, gdy poznamy kurs wymiany euro na złotówki ogłaszany przez Europejski Bank Centralny.

Oprócz dopłat Agencja dystrybuuje również środki przeznaczone na realizację inwestycji w gospodarstwach, branży przetwórczej, czy na terenach wiejskich. Na co można aktualnie otrzymać wsparcie finansowe?

Końcówka maja i czerwiec to start trzech naborów wniosków w ramach PS WPR 2023-2027. Po raz pierwszy uruchamiamy dofinansowanie na inwestycje, które mają na celu poprawę warunków utrzymania zwierząt gospodarskich, a dokładnie bydła i świń. Środki – maksymalnie 150 tys. zł – na można otrzymać na realizację
przedsięwzięć ponadstandardowych, które wykraczają ponad obowiązujące przepisy prawa i powszechnie stosowane praktyki dotyczące dobrostanu zwierząt. O pieniądze na start w prowadzeniu gospodarstwa mogą się ubiegać w ARiMR młodzi rolnicy. Kwota wsparcia wynosi 200 tys. zł. W poprzednich dwóch naborach o premie dla młodych rolników wnioskowało ponad 6,9 tys. osób. Mam nadzieje, że podobne zainteresowanie będzie także teraz. W ofercie Agencji są także dostępne środki unijna na zalesianie gruntów rolnych, tworzenie zadrzewień śródpolnych, zakładanie systemów
rolno-leśnych i zwiększanie bioróżnorodności lasów prywatnych.

ARiMR mocno inwestuje w cyfryzację. Teraz słyszymy o pracach nad Portalem Rolnika. Co to za projekt?

Idea jest taka, by można było w jednym miejscu w internecie znaleźć rozproszone do tej pory informacje i usługi instytucji podległych Ministerstwu Rolnictwa i Rozwoju Wsi, m.in. ARiMR, KOWR czy PIORiN. Wszystko po to, by usprawnić komunikację z beneficjentami. Start działania portalu – aplikacji jak mObywatel, tylko dla rolników – zaplanowaliśmy na połowę 2026 r.

W ramach polskiej prezydencji w Unii Europejskiej odbyła się na początku maja Konferencja Dyrektorów Agencji Płatniczych UE. ARiMR była gospodarzem tego spotkania. O czym Państwo rozmawialiście w tym międzynarodowym gronie?

W warszawskiej konferencji uczestniczyło 31 delegacji – z państw członkowskich Unii Europejskiej, ale także z krajów kandydujących do Wspólnoty. Rozmawialiśmy m.in. o bezpieczeństwie żywnościowym – w obszarze rolnictwa to priorytet polskiej prezydencji, o wzmacnianiu konkurencyjności i odporności europejskiego rolnictwa, o konieczności zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich. Także o tym, jak efektywniej wykorzystywać środki na realizację
Wspólnej Polityki Rolnej, o potrzebie uproszczenia zasad w dostępie do nich. Jako że byliśmy głównie w gronie szefów
rolniczych agencji płatniczych, dzieliliśmy się swoimi doświadczeniami we wdrażaniu unijnych programów pomocowych, problemami, rozwiązaniami, sukcesami. I muszę przyznać, że ARiMR nie powinna mieć żadnych kompleksów w porównaniu z innymi podobnymi instytucjami w Unii. My naprawdę świetnie sobie radzimy, a biorąc tylko pod uwagę skalę realizację dopłat bezpośrednich mamy do obsłużenia co roku ponad 1,2 mln rolników.