Sejm przyjął tzw. pakiet wierzycielski, czyli ustawę, która daje firmom narzędzia do lepszego badania wiarygodności płatniczej kontrahentów, pozwoli szybciej odzyskiwać długi oraz ułatwi przeciwdziałanie powstawaniu zatorów płatniczych. Ustawa jest elementem pakietu #100zmianDlaFirm.

– Zidentyfikowaliśmy kilka obszarów, które wymagają zmian w prawie. Chodzi m.in. o brak możliwości uzyskania pełnych danych o problemach płatniczych potencjalnych partnerów biznesowych czy długotrwałe dochodzenie roszczeń przed sądami. Projekt zawiera konkretne rozwiązania w tych obszarach – powiedział wiceminister rozwoju Mariusz Haładyj.

Przedsiębiorca łatwiej i dokładniej sprawdzi kontrahenta

Powstanie Rejestr Należności Publicznoprawnych (RNP), w którym znajdą się informacje o zaległościach firm i osób fizycznych wobec Skarbu Państwa i samorządów, np. o niezapłaconych podatkach, karach administracyjnych czy grzywnach, których suma wynosi co najmniej 5 tys. zł. Chodzi o należności prawomocnie stwierdzone – na podstawie wyroku sądu albo ostatecznej decyzji. Informacje o konkretnej firmie będzie można sprawdzić bezpłatnie rejestrując się na portalu podatkowym. Uzyskanie danych o osobie fizycznej będzie wymagało jej zgody. Nie będzie ona konieczna w przypadku firm.

Nowelizacja usprawni również działanie biur informacji gospodarczej (BIG). Obecnie zakres informacji, jakie można uzyskać w BIG-u, jest ograniczony. Biura prowadzą rejestry obejmujące wyłącznie zobowiązania cywilnoprawne. I to tylko takie, o których informacje przekażą sami wierzyciele. Po zmianie przepisów BIG-i będą przekazywać między sobą informacje o dłużnikach. Będą mogły też korzystać z RNP (zobowiązania publiczne) oraz z Centralnego Rejestru Restrukturyzacji i Upadłości (dane m.in o bezskutecznych egzekucjach wobec dłużników). W praktyce oznacza to, że na podstawie wniosku, złożonego w jednym BIG-u, klient będzie mógł uzyskać pełną informację o dłużniku obejmującą dane z rejestrów wszystkich pięciu działających na rynku biur oraz z wszystkich rejestrów publicznych, w których gromadzone są dane o dłużnikach.

Ustawa zawiera jednocześnie przepisy, które będą gwarantować odpowiednią ochronę dłużnikom, np. możliwość wniesienia sprzeciwu wobec wpisu w bazie BIG-u oraz obowiązek podawania informacji, że dłużnik uznaje roszczenie wpisane do rejestru BIG za przedawnione. Nie tylko zwiększy to ochronę praw dłużników, ale również poprawi wiarygodność i aktualność rejestrów.

Więcej spraw będzie rozstrzyganych w postępowaniu grupowym. Sądy rozpatrzą je szybciej

Sądy będą krócej rozpatrywać sprawy, w których występuje wielu poszkodowanych. Nowelizacja skraca pierwsze, formalne etapy postępowania. Dzięki nim sąd powinien w ciągu kilku a nie – jak ma to często miejsce obecnie – kilkunastu miesięcy zająć się meritum sprawy.

Zwiększy się także zakres spraw rozstrzyganych w postępowaniu grupowym. W tym trybie roszczeń będą mogli dochodzić też przedsiębiorcy. Do tej pory postępowania grupowe dostępne były w zasadzie tylko dla konsumentów. Co więcej w postępowaniu grupowym będzie można również ustalić odpowiedzialność za uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia (w wyniku np. katastrofy budowlanej czy komunikacyjnej).

Mniej sporów pomiędzy inwestorami a podwykonawcami budowlanymi

Obecne przepisy dotyczące odpowiedzialności inwestora za zapłatę podwykonawcy budowlanego są nieprecyzyjne. Stosowanie tych przepisów sprawia problemy, a orzecznictwo sądów nie jest jednolite. Spory sądowe nierzadko dotyczą tego, czy inwestor wiedział, że podwykonawca jest na placu budowy. Zmienione zasady są precyzyjne i wyważają interesy wszystkich stron – inwestorów, wykonawców i podwykonawców.

Ugody w sporach z podmiotami publicznymi

Podmioty publiczne (np. urzędy, szpitale, szkoły), obawiając się zarzutów naruszenia dyscypliny finansów publicznych, zazwyczaj unikają zawierania ugód w sporach z przedsiębiorcami. Dzieje się tak nawet wtedy, gdy praktycznie z góry wiadomo, że proces będzie przez stronę publiczną przegrany. Nowelizacja określa przesłanki uzasadniające zawarcie ugody. Podmioty publiczne będą więc mogły ocenić, czy racjonalne jest zakończenie sporu ugodą czy raczej skorzystanie z drogi sądowej. Jest to kolejne rozwiązanie upowszechniające polubowne metody rozwiązywania sporów.

Więcej spraw w postępowaniu uproszczonym

Więcej sporów o zapłatę niewielkich kwot będzie rozpatrywanych w trybie uproszczonym, który jest szybszy i tańszy. Nowelizacja podnosi górny limit wartości sporu dla takiego postępowania z 10 do 20 tys. zł. Próg ten nie był zmieniany od 2005 r. Rozwiązanie to będzie szczególnie korzystne dla małych i średnich firm oraz pozwoli odciążyć sądy powszechne.

Sposób na odnalezienie majątku dłużnika

Prawo nie daje dziś wierzycielom skutecznych środków odnalezienia majątku, którego dłużnik wyzbył się z ich pokrzywdzeniem. Nowelizacja przewiduje że dłużnik będzie musiał wskazać taki majątek w wykazie składanym komornikowi.

Większość nowych regulacji ma wejść w życie 1 czerwca 2017 r. Wejście w życie przepisów dotyczących Rejestru Należności Publicznoprawnych jest planowane od 1 stycznia 2018 r., a zmian dotyczących działania biur informacji gospodarczych – po 6 miesiącach od dnia ogłoszenia ustawy.

# # #

Brak zapłaty lub opóźnienie w zapłacie jest jednym z głównych czynników wpływających na kondycję finansową przedsiębiorstwa oraz jednym z podstawowych utrudnień w prowadzeniu firmy. Jak wynika z analiz, ok. 10 proc. faktur w Polsce regulowanych jest z opóźnieniem przekraczającym 90 dni i jest to trzeci najgorszy wynik w Europie (dane Bisnode Polska 2015). Problem ten w największym stopniu dotyczy firm z sektora MŚP. Przedsiębiorcy działający na niedużą skalę zwykle nie posiadają odpowiednich środków, które pozwoliłyby zapobiec opóźnieniom w zapłacie albo zniwelować ich skutki.